ปิโตรเลียม หรือ น้ำมันที่ใช้เป็นเชื้อเพลิงกันอย่างแพร่หลายทั่วโลกนี้ กำเนิดขึ้นได้อย่างไร
วิธีสำรวจปิโตรเลียมทำอย่างไร
ความรู้ย่อยง่ายๆ จากวิทยากร:
คุณอรรถสิทธิ์ กอชัยพฤกษ์
ผู้เชี่ยวชาญสาขาบริหารธุรกิจและวิศวกรรมปิโตรเลียม
Offshore Oil & Gas Development
ปิโตรเลียมเกิดขึ้นได้อย่างไร
เกิดขึ้นจากชั้นหิน 3 ชั้น ได้แก่ หินต้นกำเนิด หินอุ้มปิโตรเลียม และหินกั้นปิโตรเลียม
หินต้นกำเนิด (Source Rock)
เกิดจากซากพืชซากสัตว์ทับถมหลายล้านปี เมื่อทับถม 1-3 กิโลเมตร ที่อุณหภูมิความร้อน ความดัน และระยะเวลาที่เหมาะสมจะกลายสภาพเป็นน้ำมัน
หินอุ้มปิโตรเลียม (Reservoir Rock)
เนื่องจากชั้นหินต้นกำเนิดมีรูพรุนไม่มาก นำน้ำมันขึ้นมาได้ยาก น้ำมันที่ไหลขึ้นมาจากชั้นหินด้านล่างจะถูกกักเก็บไว้ที่หินอุ้มปิโตรเลียมซึ่งเป็นชั้นหินทรายมีรูพรุน สามารถกักเก็บน้ำมันไว้ได้
หินปิดกั้นปิโตรเลียม (Cap Rock หรือ Seal Rock)
เป็นชั้นหินดินดานที่มีรูพรุนต่ำ ทำให้น้ำมันไม่ไหลขึ้นมาบนพื้นดิน
เขตชั้นปิโตรเลียม (Pay Zone)
คือ บริเวณที่มีน้ำมัน มีความลึกหลายระดับ ความลึกในการขุดหาปิโตรเลียมอย่างต่ำอยู่ที่ 1-3 กิโลเมตร ถ้าอุณหภูมิเกิน 130 องศาเซลเซียส น้ำมันจะกลายเป็นแก๊ส
วิธีการสำรวจปิโตรเลียมที่นิยมในปัจจุบัน
การสำรวจโดยใช้คลื่นความไหวสะเทือน (Seismic Survey)
เป็นการส่งสัญญาณคลื่นลงไปกระทบชั้นหินใต้ดิน แล้วสะท้อนกลับมาที่เครื่องรับสัญญาณ แบ่งออกเป็น 2 แบบ
- การสำรวจบนบก (Onshore) ใช้ตัวกำเนิดคลื่น เช่น
- การฝังระเบิด
- รถสั่นสะเทือนที่มีแท่นกระแทกพื้น
- การสำรวจในทะเล (Offshore) เป็นการสำรวจโดยใช้เรือลาก ด้านหลังเรือมีทุ่นส่งสัญญาณคลื่นไปกระทบชั้นหินใต้ทะเล มีตัวรับสัญญาณที่เรือลำถัดไป
ข้อมูลที่ได้จากการสำรวจจะนำมาเขียนแผนที่เผื่อกำหนดพื้นที่เป้าหมายเจาะสำรวจต่อไป
