ความโง่

โดย สิริอิงค์

ที่มารูป: https://tce-live2.s3.amazonaws.com

เมื่อสิบกว่าปีที่แล้ว ระหว่างทางไปหมู่บ้านม้ง มีการปลูกผักเป็นภูเขาหลายๆ เขาติดกัน ผักใบใหญ่มาก จึงถามพี่ในทีมว่ามันคือผักอะไร พี่ตอบว่า กะหล่ำปลีไงน้อง ฉันจึงถามต่อด้วยอาการงงงวยว่า ได้ไงพี่ กะหล่ำมันเป็นหัวๆ นี่มันใบใหญ่เบ้อเร่อ แล้วพี่ก็ตอบกลับมาว่า กะหล่ำปลีมันจะบานก่อน แล้วถึงค่อยๆ หุบลงมาเป็นหัว

เรื่องนี้อเมซิ่งสำหรับฉันมาก ส่วนพี่เขาก็คงอเมซิ่งเช่นกันว่าทำไมมันไม่รู้ เวลาเราไปซื้อที่ตลาด มันก็เป็นหัวหุบๆ ไม่เคยรู้เลยว่ามันเคยบานมาก่อน

ต่อมา ฉันขึ้นดอยไปหมู่บ้านกะเหรี่ยง และพบคุณยาย คุณป้า ทอผ้า เขาใช้กี่ทอผ้าแบบทอมือ นั่งลงกับพื้น ใช้เท้ายึดเอาไว้ ไม่ได้ใช้เครื่อง นั่งทอไปทีละเส้น ทีละเส้น จนเป็นชุดสวย ใช้เวลานาน แต่ก็ไม่ได้รู้สึกร้อนใจอะไร ว่างจากการทำนาทำไร่ก็มาทอ 

ฉันอเมซิ่งอีกแล้ว เราไปซื้อเสื้อที่ร้าน ใช้เวลาซื้อ 5-10 นาที จ่ายเงิน ไม่เคยรู้ว่าคนอื่นเขาต้องทำกันเป็นเดือนๆ ถึงจะมีเสื้อผ้าใส่

จากสองเรื่องนี้ ถามว่า ฉันโง่ไหม 

ก็คงตอบว่า ฉันไม่รู้ ประสบการณ์ชีวิต อยู่แต่ในเมืองใหญ่ ซื้อผักที่ซูเปอร์มาร์เก็ตหรือในตลาด ไม่เคยเห็นเลยว่าผักเขาปลูกกันยังไง ซื้อเสื้อผ้าก็ซื้อสำเร็จรูปตามร้าน ไม่รู้เลยว่าเขาทอมือกันยังไง 

ครั้งหนึ่ง ฉันเคยพาพี่คนพิการไปประชุม เรามาถึงโรงแรม แจกกุญแจ แล้วแยกย้ายเข้าห้องใครห้องมัน ฉันเกิดเอะใจอะไรขึ้นบางอย่าง จึงไปเคาะห้องพี่คนหนึ่ง แกมาเปิดประตู ฉันชะโงกเข้าไปถึงเห็นว่า ไม่ได้เปิดไฟ ไม่เปิดแอร์ แกอยู่นิ่งๆ เหงื่อออกไปทั้งตัว ฉันจึงเข้าไปอธิบายให้พี่เขาฟัง เรื่องวิธีใช้ห้องโรงแรม การเปิดปิดไฟ เปิดแอร์ การใช้น้ำร้อนน้ำเย็น และชักโครก แล้วออกมาเงียบๆ 

ถามว่า พี่เขาโง่ไหม

ฉันก็คงตอบว่า แค่ไม่รู้ 

ทำไมถึงไม่รู้ ก็เพราะว่าแกไม่เคยมีประสบการณ์นอนโรงแรมมาก่อน นอนที่บ้านไม่มีเครื่องทำน้ำร้อน ไม่มีแอร์ ไม่ต้องใช้กุญแจเปิดไฟ ใช้ส้วมแบบราดน้ำ ไม่ได้ใช้ชักโครก 

แต่ถ้าถามแกเรื่องวิธีทำนา หว่านข้าว ปลูกอะไรดีปีนี้ แกตอบได้ฉะฉาน เพราะแกรู้ แกมีประสบการณ์ 

เราจะเอาอะไรมาวัดว่า คนไหนโง่ คนไหนฉลาด เกณฑ์ของเราจะครอบคลุมได้อย่างไร เราจะไปตัดสินเขาได้อย่างไรว่าเขาโง่ เขาไม่ควรมีสิทธิเท่าเทียมกับเรา ในขณะที่เราก็ไม่ได้ฉลาดในเรื่องของเขา

จะโง่ หรือ ฉลาด ขึ้นอยู่กับว่า รู้ หรือ ไม่รู้ และเรียนรู้กันได้ ถ้าเรายอมรับความรู้ในแขนงที่แตกต่างกัน 
ไม่มีใครเก่งไปหมดทุกเรื่อง 

ถ้าชาวนาเลิกทำนา ชาวสวนเลิกปลูกผัก สาวโรงงานไม่เย็บผ้า เรือประมงงดออกจากฝั่ง แรงงานพม่ากลับไปทำท่าเรือทวาย… 

แล้วเราจะอยู่กันได้อย่างไร