ตอนที่ 1: ปรสิตคืออะไร
(กดดูคำบรรยาย/Captions ได้ที่ปุ่ม CC ในคลิป)
บนโลกใบใหญ่นี้ มีสิ่งมีชีวิตนานาชนิด หลากหลายสายพันธุ์ นับกันไม่ถ้วน
คุณอาจรู้จักสิ่งมีชีวิตขนาดใหญ่อย่างช้าง เสือ ปลาวาฬ…
แต่กับสิ่งมีชีวิตเล็กๆ อีกหลายชนิดที่เรามองเห็นแต่อาจไม่รู้จัก หรือบางชนิดอาจมองด้วยตาเปล่าไม่เห็นนั้น
เรารู้จักเพื่อนร่วมโลกเหล่านี้มากน้อยเพียงไร
มาทำความรู้จักกับ “ปรสิต” สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่คนทั่วไปอาจจะเรียกว่า “พยาธิ” กัน
พยาธิคืออะไร? ทำไมต้องอยู่อาศัยในร่างกายของเราด้วยนะ!?
โดยวิทยากร ดร. วิวรพรรณ สรรประเสริฐ
ภาควิชาปรสิตวิทยา คณะแพทยศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
“ปรสิต” หรือ “Parasite” (คนทั่วไปอาจเรียกว่า “พยาธิ”) เป็นสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในร่างกายของสิ่งมีชีวิตชนิดอื่น โดยอาศัยอยู่แบบ “เบียดเบียน” คือ เป็นสิ่งมีชีวิตที่เข้าไปอยู่ในคนหรือสัตว์ แล้วแย่งอาหาร ใช้สารอาหารจาก “Host” หรือสิ่งมีชีวิตที่มันอาศัยอยู่ในการดำรงชีวิต
ปรสิตมีความจำเพาะ อย่างเช่นปรสิตในสัตว์กับปรสิตในคนจะแยกกัน ปรสิตในคนจะเจริญเติบโตและอยู่อาศัยภายในคน จะไม่อยู่อาศัยในสัตว์ ปรสิตที่อยู่อาศัยภายในสัตว์ก็จะเจริญเติบโตอยู่อาศัยภายในสัตว์ แล้วก็อาจไม่มาเจริญเติบโตในคน ยกเว้นในบางกรณีที่คนบังเอิญติดเอาปรสิตของสัตว์เข้ามา พวกนี้ไม่สามารถเจริญเติบโตเป็นตัวแก่ได้ จะเป็นแค่ตัวอ่อน ซึ่งจะไชไปตามอวัยวะต่างๆ ไม่ก่อโรคภายในคน หรืออาจก่อโรคที่แตกต่างกันไป อย่างเช่นพยาธิที่เรารู้จักกัน เช่น พยาธิตัวจี๊ด เป็นต้น
ปรสิตแบ่งออกได้หลายแบบ
ปรสิตที่อยู่อาศัยภายนอกร่างกาย (Ectoparasite) เช่น เหา หิด โลน
ปรสิตที่อยู่ภายในร่างกาย (Endoparasite) จะมีหลายชนิด แบ่งย่อยๆ ออกได้เป็น
- “โปรโตซัว”เป็นปรสิตที่มีขนาดเล็ก มีเซลล์เดียว ที่รู้จักก็เช่น บิดมีตัว อะมีบา ต่างๆ
- “หนอนพยาธิ” เป็นตัวที่ใหญ่ขึ้นมา ซึ่งแบ่งออกได้เป็น หนอนพยาธิตัวกลม พยาธิตัวแบน
พยาธิตัวแบนก็จะแบ่งออกเป็นพยาธิใบไม้และพยาธิตัวตืด
พยาธิใบไม้จะเป็นตัวแบนๆ ลักษณะเหมือนใบไม้
พยาธิตัวตืดมีความยาวค่อนข้างมาก แบ่งออกเป็นปล้องๆ ที่รู้จักกันก็คือพยาธิตืดวัว พยาธิตืดหมู เป็นต้น
