ดูหนังอย่างคนเบี้ยน้อยหอยน้อย 157; ดู Coco หรือชื่อไทย “วันอลวน วิญญาณอลเวง” หนังที่คณะกรรมการพิจารณาภาพยนตร์แห่งชาติของสหรัฐอเมริกา (National Board of Review) ยกให้เป็นภาพยนตร์แอนิเมชันที่ดีที่สุดแห่งปี 2017 ทั้งยังเพิ่งชนะรางวัลลูกโลกทองคำสาขาภาพยนตร์แอนิเมชันยอดเยี่ยมไปหมาดๆ เมื่อวันที่ 7 มกราคมที่ผ่านมา
แอนิเมชันเรื่องนี้เป็นผลงานเรื่องล่าสุดของพิกซาร์แอนิเมชันสตูดิโอส์ ผู้ผลิตภาพยนตร์การ์ตูนที่วาดโดยคอมพิวเตอร์เป็นเจ้าแรกของโลก ด้วยอานุภาพของซอฟต์แวร์สุดไฮเทคซึ่งสามารถเนรมิตงานภาพที่เต็มไปด้วยรายละเอียดและงดงามชวนตะลึง แต่ในขณะเดียวกัน พิกซาร์ก็ยังสร้างชื่อจากคุณภาพด้านเนื้อหาของแอนิเมชันด้วย ไม่ว่าจะเป็นความแปลกใหม่และน่าสนใจของเนื้อเรื่อง ซึ่งแต่งขึ้นใหม่เลย ไม่ได้นำมาจากเทพนิยายหรือวรรณกรรม บทภาพยนตร์ก็มีความสมบูรณ์ลงตัวและสนุกสนาน แนวคิดที่นำเสนอก็กว้างขวางลุ่มลึกแบบที่เราอาจจะไม่ค่อยพบในแอนิเมชันของดิสนีย์ #ว้าย นอกจากนี้ พิกซาร์ยังสร้าง ‘ขนบ’ ในการฉายภาพยนตร์แอนิเมชันของตัวเอง โดยทำแอนิเมชันขนาดสั้นอีกเรื่องหนึ่งมาฉายนำแอนิเมชันขนาดยาวซึ่งเป็นเรื่องหลัก แล้วก็ประสบความสำเร็จอย่างมาก เพราะหนังสั้นแม้จะสั้น แต่ก็มีความพิเศษและจับใจไม่แพ้หนังยาว จนเวลาผ่านไปก็กลายเป็น ‘ธรรมเนียม’ ของคนดูไปด้วย ที่จะจดจ่อรอชมหนังสั้นพอๆ กับหนังยาวซึ่งตั้งใจมาดู
นับตั้งแต่เปิดตัวด้วย Toy Story เมื่อปี 1995 พิกซาร์ก็เดินหน้าสร้างสรรค์ผลงานคุณภาพอย่างต่อเนื่อง โดยมีบริษัทวอลต์ ดิสนีย์ เป็นผู้จัดจำหน่าย แล้วในปี 2006 ก็ควบรวมเป็นครอบครัวเดียวกัน พิกซาร์มีสถานะเป็นบริษัทลูกของวอลต์ ดิสนีย์ แต่แนวทางในการสร้างสรรค์งานก็ยังคงไม่เปลี่ยน จนบัดนี้ผ่านมา 22 ปี ทำแอนิเมชันขนาดยาวมา 19 เรื่อง ได้แก่ ไตรภาค Toy Story (ปี 1995, 1999, 2010) A Bug’s Life (ปี 1998) Monsters, Inc. และภาคต้น Monsters University (ปี 2001 และ 2013) Finding Nemo และภาคแยก Finding Dory (ปี 2003 และ 2016) The Incredibles (ปี 2004) ไตรภาค Cars (ปี 2006, 2011, 2017) Ratatouille (ปี 2007) WALL-E (ปี 2008) Up (ปี 2009) Brave (ปี 2012) Inside Out (ปี 2015 อ่านได้ในเบี้ยน้อยหอยน้อย 045 นะจ๊ะ) The Good Dinosaur (ปี 2015) และ Coco นี่เอง ซึ่งถ้าจะนับรางวัลทั้งหมดที่ได้จากภาพยนตร์เหล่านี้ ก็รวมกันเป็นหลายกระบุงอยู่
ก่อนจะเข้าเรื่อง Coco ดิฉันขอพูดถึงประเด็นดราม่าอันเกี่ยวกับแอนิเมชันขนาดสั้นที่ฉายเปิดเรื่องก่อนละกัน อุตส่าห์ชงมาตั้งแต่ต้นแล้ว ต้องตบซะหน่อย หนังสั้นนำเรื่อง Coco นี้มีความพิเศษอยู่ #หราาาา อันเนื่องมาจากว่า มันไม่ใช่แอนิเมชันจากการสร้างสรรค์ของพิกซาร์ดังที่แล้วๆ มา แต่เป็นแอนิเมชันในแฟรนไชส์ของดิสนีย์ คือพอดีว่าเมื่อปี 2013 ดิสนีย์มีผลงานภาพยนตร์การ์ตูนเพลงฮิตถล่มทลาย เรื่อง Frozen หรือชื่อไทย “ผจญภัยแดนคำสาปราชินีหิมะ” และกำลังทำภาคต่อเพื่อจะฉายปีหน้า ระหว่างนี้ก็เลยดำริว่าน่าจะทำหนังสั้นออกฉายให้แฟนๆ หายคิดถึงอีกสักที หลังจากทำไปแล้วเรื่องหนึ่งเมื่อปี 2015 ชื่อ Frozen Fever ทีนี้ด้วยความที่ในเรื่อง Frozen ตัวละครมนุษย์หิมะจอมเปิ่นชื่อโอลาฟ ก็เป็นที่รักของคนดูไม่แพ้นางเอลซ่าและอันนา หนังสั้นเรื่องใหม่นี้จึงให้โอลาฟเป็นตัวละครเอก ใช้ชื่อว่า Olaf’s Frozen Adventure จัดทำเป็นหนังสั้นปะหน้า Coco ตามขนบของพิกซาร์อันเป็นบริษัทลูกซะเลย ยิงปืนนัดเดียวได้นกเป็นฝูง
แต่การณ์กลับกลายเป็นว่า ลูกปืนนัดนั้นย้อนกลับมาฝังกลางกบาลบริษัทดิสนีย์ราวกับจ่อยิงตัวเองก็ไม่ปาน เพราะผู้ที่ไปดูหนังต่างก่นด่ากันทั่วสารทิศ ด่าทุกอย่างตั้งแต่ความยาว 21 นาที ซึ่งถือว่ายาวมากเกินกว่าจะเป็นหนังสั้นปะหน้า และที่รุนแรงที่สุดคือ หนังถูกตีความเข้าประเด็นเหยียดผิวไปโน่น เนื่องจาก Coco เป็นเรื่องราวของชาวเม็กซิกัน แต่กลับถูกปะหน้าด้วย Frozen ซึ่งเป็นเรื่องของคนขาว ด้วยเหตุนี้ ดิสนีย์จึงตัดสินใจยุติการฉาย Olaf’s Frozen Adventure ตั้งแต่วันที่ 8 ธันวาคม 2560 หลังจากฉายมาได้ 1 สัปดาห์ แต่ดิฉันไปดูหลังวันที่ 8 ที่โรงหนังลิโด ก็ยังเห็นมีฉายอยู่นะ ขึ้นชื่อหนังคู่กันเลยว่า Coco/Olaf’s Frozen Adventure เห็นคนไทยดูแล้วก็ชื่นชอบกันดี ส่วนตัวดิฉัน รู้สึกว่าก็ดูได้เพลินๆ ไม่สนุกเท่าไหร่ แต่ก็ไม่ถึงกับน่ารำคาญ #แต่ถ้ายาวกว่านี้อีกนาทีเดียวตูจะลุกขึ้นรำแม่ศรีละ 555
เอาล่ะ มาเข้าเรื่อง Coco #ซะที ณ ประเทศเม็กซิโก มีเด็กชายคนหนึ่งชื่อมิเกล ริเวร่า อาศัยอยู่กับครอบครัวซึ่งอยู่ร่วมกัน 4 ชั่วอายุคน ประกอบด้วย คุณทวดหญิงอายุเกือบ 100 ปี คุณย่าผู้เป็นลูกสาวของคุณทวด คุณลุงคุณป้าคุณพ่อคุณแม่ และตัวมิเกลเองกับพี่ชายพี่สาว ครอบครัวริเวร่าเป็นช่างทำรองเท้ามาตั้งแต่รุ่นคุณเทียดอิเมลดา แม่ของคุณทวด และมีกฎเหล็กที่บัญญัติโดยคุณเทียดว่า ห้ามคนในครอบครัวเล่นดนตรีหรือร้องเพลงโดยเด็ดขาด แต่เจ้ากรรม มิเกลดันเป็นเด็กที่รักดนตรีมาก และใฝ่ฝันอยากเป็นนักร้องนักดนตรีเหมือนเออร์เนสโต เด ลา กรุซ อภิมหาซูเปอร์สตาร์ซึ่งยังคงอยู่ในความทรงจำของผู้คนแม้จะเสียชีวิตไปนานแล้ว มิเกลจึงตัดสินใจหนีไปประกวดดนตรี ในวัน “ดีอา เด โลส มัวร์โตส” หรือวันแห่งคนตาย (The Day of the Dead) ซึ่งเป็นวันที่วิญญาณบรรพบุรุษจะเดินทางจากโลกคนตายมาสู่โลกคนเป็นเพื่อรับเครื่องบูชาที่ลูกหลานจัดไว้ให้ ปรากฏว่าในคืนนั้น มิเกลเกิดพลัดเข้าไปในโลกคนตาย ทำให้ได้ไปพบสมาชิกครอบครัวริเวร่าที่เสียชีวิตไปแล้ว และได้ไขปริศนาของครอบครัวอันเกี่ยวข้องกับกฎเหล็กของคุณเทียด ซึ่งก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งแก่ตัวมิเกลเองและแก่ทุกคนในครอบครัวอย่างยิ่งใหญ่เกินกว่าที่ใครจะคาดคิด
ขอสารภาพว่า ตั้งแต่เปิดคอลัมน์ดูหนังอย่างคนเบี้ยน้อยหอยน้อยมาเป็นเวลา 3 ปีเศษๆ นี่เป็นหนังเรื่องแรกที่ทำให้ดิฉันจนด้วยถ้อยคำจริงๆ ไม่รู้จะสรรหาคำใดมาพรรณนาความดีงามของหนังเรื่องนี้ได้ครบถ้วน คิดไปคิดมาก็เลยมาสรุปลงตรงที่ว่า หนังเรื่องนี้สร้างขึ้นด้วยความเข้าใจมนุษย์ทั้งในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรม ส่วนหนึ่งของครอบครัว และในฐานะที่เป็นปัจเจก โดยสามารถส่งผ่านความเข้าใจนั้นให้แก่ผู้ชมได้อย่างประณีตงดงาม ไม่ว่าผู้ชมจะอยู่ในวัฒนธรรมใด หนังจึงมีความเป็นสากลแม้ว่าจะพูดถึงวัฒนธรรมเฉพาะ เพราะมันเป็นเรื่องของการแสวงหาจุดสมดุลระหว่าง ‘ตัวตน’ กับ ‘สถานภาพ’ ในครอบครัวและในวัฒนธรรมที่เราร่วมอยู่ การจะได้มาซึ่งจุดสมดุลที่ว่านั้น ต้องอาศัยความรัก ความเข้าใจที่แท้จริง และสายสัมพันธ์อันเหนียวแน่น ซึ่งสะท้อนออกมาในรูปของ “ความทรงจำ” ที่คนในครอบครัวและในสังคมมีต่อกัน ความทรงจำจึงเป็นสิ่งที่มีคุณค่า เพราะมันช่วยธำรงตัวตน ธำรงครอบครัว รวมทั้งธำรงสังคมและวัฒนธรรม ได้อย่างน่าอัศจรรย์ยิ่ง
พูดถึงความทรงจำ ที่จริงดิฉันก็เคยดูหนังที่ว่าด้วยประเด็นนี้มาเยอะนะ แต่นี่เป็นครั้งแรกเลยที่ได้รู้ซึ้งว่า คนเราดำรงอยู่ได้ด้วยความทรงจำที่คนอื่นมีต่อเรา เวลาคนเราต้องจากกัน ไม่ว่าจากเป็นหรือจากตาย เราก็มักจะบอกกันว่า “คนที่เรารักไม่ได้จากไปไหนหรอก แต่จะอยู่ในความทรงจำของเราตลอดไป” ซึ่งนี่เป็นมุมมองของคนที่ถูกทิ้งไว้เบื้องหลัง แต่หนังเรื่องนี้พลิกให้เราเห็นมุมมองของผู้ลาจาก ว่าทุกคนต่างก็อยากอยู่ในความทรงจำของคนที่เขารักด้วยกันทั้งสิ้น ความทรงจำจึงไม่ได้เป็นสิ่งมีค่าสำหรับตัวผู้จำเองเท่านั้น แต่ยังเป็นสิ่งสำคัญและจำเป็นสำหรับผู้ที่จากไปด้วย
Coco ถ้าอ่านอย่างภาษาอังกฤษ ก็เป็น “โคโค่” ถ้าอ่านอย่างภาษาสเปน ซึ่งเป็นภาษาราชการของประเทศเม็กซิโก ก็เป็น “โกโก้” แต่ชื่อหนังเรื่องนี้ไม่ได้หมายถึงเครื่องดื่มช็อกโกแลต เพราะมันคือชื่อตัวละครตัวหนึ่งซึ่งเป็นทั้งผู้จดจำ ผู้ถูกจดจำ และผู้ที่กำลังจะลืม เรียกได้ว่าเป็นแกนกลางของเรื่องอย่างลับๆ โดยมีเด็กชายมิเกลเป็นผู้เปิดเผยความลับนี้ ดิฉันทึ่งกับการผูกเรื่องแบบนี้มาก มันมีทั้งลูกล่อลูกชน ลูกตบลูกหยอด ลูกหักมุมพลิกผัน โปรยอะไรไว้ก็เก็บทุกเม็ด จนดิฉันเกิดอาการหัวเราะร่าน้ำตารินเกือบทั้งเรื่อง เพราะหนังตลกมาก สนุกมาก มีอะไรให้ตื่นเต้นตื่นตาตื่นใจอยู่ตลอด แต่ก็มีความเศร้า มีความดาร์ก มีความดิบบางอย่าง ซึ่งโดนต่อมซาบซึ้งของดิฉันเข้าอย่างจัง และทำให้ความทรงจำเกี่ยวกับครอบครัวของดิฉันไหลบ่าออกมาราวกับทำนบแตก สำนึกตระหนักถึงบุญคุณของพ่อแม่ปู่ย่าตายายทวดเทียดพี่น้องลุงป้าน้าอาและหมาที่บ้านเป็นอย่างยิ่ง ที่หล่อหลอมดิฉันให้เป็นตัวเป็นตนมาจนทุกวันนี้
เพื่อแสดงการคารวะต่อหนังอันสุดพิเศษซึ่งนานๆ ทีจะมีสักครั้งหนึ่ง ดิฉันจึงขอจบด้วยเพลง Remember Me เพลงเอกของหนัง ซึ่งเข้าชิงรางวัลลูกโลกทองคำปีนี้ด้วย แม้จะไม่ชนะ แต่ถ้ามองในแง่ชั้นเชิงของการใช้เพลงในหนัง ดิฉันว่าเพลงนี้เหนือกว่าเพลงที่ชนะหลายเท่าตัว เวอร์ชันที่นำมาให้ฟังนี้เป็นเวอร์ชันเอ็นด์เครดิต ส่วนที่เป็นภาษาสเปน ดิฉันค้นคำแปลมาแล้วค่อยเรียบเรียงเป็นกลอน เพราะหนูไม่รู้ภาษาสเปนฮ่ะ แต่หลังจากดูหนังเรื่องนี้ก็คิดว่าเริ่มอยากจะเรียนขึ้นมาแล้ว
Remember me, though I have to say goodbye.
Remember me, don’t let it make you cry.
For ever if I’m far away I hold you in my heart.
I sing a secret song to you each night we are apart.
Remember me, though I have to travel far.
Remember me, each time you hear a sad guitar.
Know that I’m with you the only way that I can be.
Until you’re in my arms again,
Remember me.
โปรดจดจำฉันไว้ในดวงใจ
แม้ฉันต้องลาไปไกลหนักหนา
โปรดจำฉันแต่อย่าช้ำเสียน้ำตา
เพราะแม้ไกลสุดตาแต่ใกล้ใจ
ฉันโอบกอดเธอไว้ในใจมั่น
ทุกคืนที่ห่างกันอย่าหวั่นไหว
ฉันจะฝากเพลงมาจากฟ้าไกล
เป็นเพลงที่ร้องให้เธอเท่านั้น
เมื่อใดยินเสียงกีตาร์เศร้าละเมอ
ขอให้เธอรู้ว่ายังมีฉัน
จงจำไว้จนกว่าจะถึงวัน
ที่ตัวฉันจะกลับมาพบหน้าเธอ
Que nuestra canción no deje de latir.
Solo con tu amor yo puedo existir.
Recuérdame.
Que nuestra canción no deje de latir.
Solo con tu amor yo puedo existir.
Recuérdame, si en tu mente vivo estoy.
Recuérdame, mis sueños to te doy
Te llevo en mi corazón y te acompañaré.
Unidos en nuestra canción, contigo ahí estaré.
Recuérdame, si sola crees estar.
Recuérdame, y mi camtar te irá a abrazar.
Aún en la distancia nunca vayas a olvidar, que yo contigo siempre voy,
Recuérdame.
เพลงของเราจะเล่นไปไม่หยุดยั้ง
ฉันจะยังมีตัวตนอยู่เสมอ
ถ้าหากฉันยังอยู่ในหัวใจเธอ
เราก็ได้พบเจอกันนิรันดร์
มีชีวิตด้วยความรักที่เธอให้
และจะอยู่ตลอดไปไม่แปรผัน
เพียงเธอไม่ลืมรักที่มีให้กัน
และให้ฉันสถิตในใจทรงจำ
ความโดดเดี่ยวจะไม่กล้ำกรายเธอ
เราจะเคียงกันเสมอทุกเช้าค่ำ
ไม่มีวันห่างไกลให้ชอกช้ำ
จึงโปรดจำฉันไว้ในดวงใจ
If you close your eyes and let the music play.
Keep our love alive, I’ll never fade away.
Remember me, for I will soon be gone.
Remember me, and let the love we have live on.
And know that I’m with you the only way that I can be.
So, until you’re in my arms again,
Remember me.
Que nuestra canción no deje de latir.
Solo con tu amor yo puedo existir.
Remember me.
แค่หลับตาปล่อยให้เพลงบรรเลงรี่
รักษารักที่มีให้คงไว้
ฉันจะไม่เลือนหายสลายไป
แต่จะคงอยู่ได้ดังเป็นมา
โปรดจดจำฉันไว้ในดวงใจ
เพราะฉันต้องจากไปอีกไม่ช้า
ให้เพลงนี้เตือนความจำยามอำลา
วอนเธอว่าจงจำฉันนิรันดร
สรุป: จ่าย 140 ได้กลับมา 390
โดย ปวิวัณณ์ คำเจริญ
20 มกราคม 2561
(ขอบคุณภาพปกจาก tunesmusicmx.blogspot.com)
