ดูหนังอย่างคนเบี้ยน้อยหอยน้อย 164; ดู The Florida Project หนังดีที่ออสการ์เมิน
ท่ามกลางหนังกว่า 30 เรื่องที่มีชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์ประจำปี 2018 (ไม่รวมหนังสั้น หนังสารคดี และแอนิเมชัน) มีหนังเล็กๆ เรื่องหนึ่งผ่าเข้าไปชิงกับเขาด้วยตั้ง 1 สาขา และพ่ายแพ้ไปอย่างสง่างาม หนังเรื่องนี้เป็นหนังอินดี้ทุนต่ำ แสดงโดยนักแสดงหน้าใหม่เกือบทั้งหมด แต่ได้รับยกย่องจากหลากหลายสถาบันให้เป็น “หนึ่งในหนังที่ดีที่สุดแห่งปี 2017” ขอเชิญทุกท่านพบกับ The Florida Project ณ บัดนี้
The Florida Project เป็นผลงานการสร้างสรรค์ของนักทำหนังหนุ่มชาวอเมริกัน นามว่า ฌอน เบเกอร์ แกก็ไม่ใช่คนยากคนจนหรือมีชีวิตลำเค็ญอะไรมาก แต่ยืนหยัดที่จะทำหนังเพื่อบอกเล่าเรื่องราวของชนชั้นล่างในอเมริกามาโดยตลอด ตั้งแต่เรื่องแรกเมื่อปี 2000 ซึ่งแกอายุเพียง 29 จนกระทั่งมาแจ้งเกิดเอาจริงๆ ในเรื่องที่ 5 เมื่อปี 2015 ด้วยหนังที่มีชื่อว่า Tangerine หนังเรื่องนี้เปรี้ยวจี๊ดสมชื่อ เป็นเรื่องของกะเทยแปลงเพศขายตัวซึ่งเพิ่งพ้นโทษจากคุก ออกไล่ล่าตามจิกผัวซึ่งหนีไปกับชะนี นอกจากหนังจะสนุกสนานแสบไส้และสะท้อนสังคมอเมริกันได้อย่างถึงแก่นแล้ว การถ่ายทำยังเป็นที่ฮือฮาชาบูจวบจนปัจจุบัน เพราะเบเกอร์ถ่ายหนังเรื่องนี้ด้วยโทรศัพท์มือถือไอโฟน 5 เอสทั้งเรื่อง!! ทำเอาปี 2015 กลายเป็นปีแห่งการรับรางวัลมือเป็นระวิงของเบเกอร์ ส่งผลให้แกเป็นที่รู้จักในวงกว้าง ไม่ใช่เฉพาะในแวดวงหนังอินดี้อีกต่อไป
หลังจากความสำเร็จของ Tangerine เบเกอร์ก็เดินหน้าต่อ โดยจับเรื่องของคนยากไร้ที่อาศัยอยู่รอบๆ วอลต์ดิสนีย์เวิลด์รีสอร์ต หรือเรียกย่อๆ ว่า “ดิสนีย์เวิลด์” รีสอร์ตที่ใหญ่ที่สุดในโลก ประกอบด้วยสวนสนุก 4 แห่ง สวนน้ำ 2 แห่ง โรงแรม 32 โรง รวมทั้งแหล่งช็อปปิ้ง สนามกอล์ฟ สปา ฟิตเนส สถานบันเทิง และร้านอาหารอีกนับไม่ถ้วน ตั้งอยู่ ณ เมืองออร์แลนโด รัฐฟลอริดา ไอเดียเริ่มต้นในการทำหนังเรื่องนี้มาจาก คริส เบอร์กอช เพื่อนของเบเกอร์ ซึ่งเขียนบทหนังร่วมกันมาแล้ว 2 เรื่อง รวมทั้งเรื่อง Tangerine เบอร์กอชขับรถผ่านไปแถวดิสนีย์เวิลด์ แล้วไปเจอเด็กสลัมกลุ่มหนึ่งเล่นกันอยู่อย่างสนุกสนานนอกรั้วอาณาจักรดิสนีย์ ‘อาณาจักรแห่งเทพนิยาย’ ที่พวกเขาไม่มีวันจะได้เหยียบย่างเข้าไปแม้ว่าจะอาศัยอยู่ใกล้แค่นั้น เบอร์กอชคงจะปวดใจปนปวดตับอยู่ไม่น้อยกับภาพที่เห็น จึงชวนเบเกอร์เพื่อนรักวางแผนทำหนังเรื่องใหม่เพื่อถ่ายทอดเรื่องราวที่แกได้ค้นพบนี้
ระหว่างนั้น เบอร์กอชก็ขับรถผ่านแถวนั้นอยู่เนืองๆ และได้พบว่าบริเวณรอบๆ ดิสนีย์เวิลด์เป็นแหล่งเสื่อมโทรมใช้ได้เลยแหละ เนื่องมาจากว่า เมื่อตอนที่คุณวอลต์ ดิสนีย์ ประกาศจะทำโครงการเมกะโปรเจ็กต์นี้เมื่อปี 1965 หลังจากโครงการแรกคือดิสนีย์แลนด์ที่รัฐแคลิฟอร์เนียประสบความสำเร็จสุดขีดแล้วนั้น เจ้าของกิจการใหญ่น้อยก็กระดี๊กระด๊ากันใหญ่ ต่างพากันมาสร้างโรงแรม เปิดร้านอาหาร ร้านขายของ ใกล้ๆ พื้นที่โครงการของดิสนีย์ในออร์แลนโด เพื่อรองรับนักท่องเที่ยวที่จะหลั่งไหลมา แต่เอาเข้าจริงความเจริญและเม็ดเงินจากดิสนีย์ก็ไม่ได้กระเด็นออกมาภายนอกเท่าไรนัก กิจการแถวนั้นก็เลยเจ๊งบ้าง ต้องดาวน์เกรดตัวเองบ้าง นานวันเข้าละแวกนั้นก็เหลือแต่ตึกโทรมๆ บ้านร้าง พื้นที่รกร้างว่างเปล่า และในที่สุดก็กลายเป็นที่อยู่อาศัยของคนยากจน แตกต่างจากดิสนีย์เวิลด์ซึ่งอยู่ใกล้แค่เอื้อมราวฟ้ากับเหว
และแล้ววันหนึ่ง เบอร์กอชก็ได้ไปพบโรงแรมราคาถูกแห่งหนึ่งเข้าโดยบังเอิญ รูปลักษณ์คล้ายๆ จะเลียนแบบปราสาทซินเดอเรลลา ทาสีม่วงอมชมพูเด้งเข้าตาแกอย่างจัง ชื่อโรงแรม The Magic Castle หรือ “ปราสาทมนตรา” ยิ่งชวนให้คิดถึงปราสาทดิสนีย์เข้าไปใหญ่ โรงแรมแห่งนี้และโรงแรมอื่นๆ ในละแวกเดียวกันเปิดบริการมาหลายปีแล้วเพื่อเกาะชายผ้าเหลืองดิสนีย์ แต่กลับประสบภาวะขาดทุนจนต้องหาทางอยู่รอดด้วยการเปิดให้เช่ารายสัปดาห์และรายเดือนในราคาถูกๆ ในที่สุดก็เลยกลายเป็นที่พึ่งพิงของคนยากไร้หาเช้ากินค่ำที่มาเช่าห้องอยู่กันเป็นชุมชน เบเกอร์กับเบอร์กอช #นามสกุลจะคล้ายกันไปไหน ตัดสินใจใช้ปราสาทมนตราเป็นโลเกชันหลักของหนัง โดยไม่เซ็ตฉากอะไรใหม่เลย ยิ่งไปกว่านั้น เดินไปอีกหน่อยจนถึงบริเวณพื้นที่รกร้างว่างเปล่า เบเกอร์ยังไปเจอต้นไม้ใหญ่ต้นหนึ่ง เป็นต้นไม้ล้ม รากถอนจากพื้นแล้ว แต่กลับแตกยอดเติบโตต่อไปได้!! อยู่ดีๆ สัญลักษณ์ก็ลอยมาซะงั้น ยังกะรุกขเทวดามาช่วยเขียนบทเชียว
เบเกอร์กับเบอร์กอชเทียวไปเทียวมาเก็บข้อมูลชีวิตสลัมรอบดิสนีย์เวิลด์อยู่ 3 ปี แล้วปั้นบทหนังอันบอกเล่าเรื่องราวของ มูนี่ เด็กหญิงวัย 6 ขวบซึ่งอาศัยอยู่กับแม่สก๊อยในโรงแรมปราสาทมนตรา มูนี่นั้นเป็นเด็กที่คู่ควรกับคำว่า “เด็กนรก” เป็นอย่างยิ่ง นางเป็นหัวโจกพาเพื่อนเล่นซนเป็นบ้าเป็นหลัง ในขณะที่แฮลลีย์ผู้แม่ซึ่งเป็นสาวนรกแตกไม่แพ้กัน (อาจจะยิ่งกว่าเพราะเป็นตัวแม่) ก็เพิ่งตกงาน และดิ้นรนอย่างสุดกำลังที่จะประคับประคองชีวิตตัวเองและลูกให้ผ่านพ้นแต่ละวันไป เท่าที่นางจะทำได้ ในแบบของนาง นี่คือภาพจำลองแห่งความจริงซึ่งดำเนินคู่ขนานกับชีวิตแบบเทพนิยายในอาณาจักรดิสนีย์มาโดยตลอด เบเกอร์กับเบอร์กอชจึงตั้งชื่อหนังให้เป็นการเสียดสีเล็กๆ โดยตั้งตามชื่อที่วอลต์ ดิสนีย์ ใช้เรียกดิสนีย์เวิลด์ตอนเริ่มต้นโครงการว่า The Florida Project (โครงการฟลอริดา) แล้วหนังก็ได้ชื่อไทยจากการเทียบเคียงกับชื่อสวนสนุกเก่าแก่ของบ้านเราอย่างแยบยลว่า “แดน (ไม่) เนรมิต”
ที่มาภาพ: teaser-trailer.com
ฌอน เบเกอร์ ได้แสดงให้เห็นเป็นประจักษ์ว่าเขาเป็นผู้กำกับการแสดงมือฉมังโดยแท้ ดิฉันเคยบ่นๆ เกี่ยวกับทิศทางการแสดงหรือ ‘ไดเร็กชัน’ ที่ไม่ชัดเจนในหนังเรื่องหนึ่ง (อยากรู้ว่าเรื่องอะไร ตามไปอ่านได้ในเบี้ยน้อยหอยน้อย 104 นะจ๊ะ อิๆๆ) มาเจอไดเร็กชันใน The Florida Project เข้าไป ก็เลยอยากจะบอกว่า มันต้องอย่างนี้สิคุณพี่หมื่นเอ๊ยยยย!! ใช่ว่าเบเกอร์แกจะให้นักแสดงเล่นตามบทเป๊ะๆ หรอกนะ หนังเรื่องนี้มีฉากด้นสดหรือ ‘อิมโพรไวส์’ พอสมควรเลยแหละ แต่การที่นักแสดงจะสามารถอิมโพรไวส์ให้อยู่ในที่ในทางที่เหมาะสมได้ เขาจะต้องชัดเจนมากในความเป็นตัวละครตัวนั้น ซึ่งผู้กำกับเป็นบุคคลสำคัญมากที่จะทำให้เกิดความชัดเจนดังกล่าว สำหรับ The Florida Project เบเกอร์เขียนบทเองร่วมกับเบอร์กอช ไดเร็กชันจึงน่าจะชัดเจนมาตั้งแต่บทแล้ว แต่มันยังขึ้นอยู่กับการคัดเลือกนักแสดง และการทำงานร่วมกับนักแสดงด้วย
ผู้รับบทแฮลลีย์ เป็นนักแสดงใหม่ถอดด้าม ชื่อบริอา วิไนเต้ เบเกอร์ไปเจอคลิปนางในอินสตาแกรม แล้วรู้สึกสะดุดตากับลุคแสบๆ อย่างรอยสักเต็มตัวและผมสีแปร๋น แถมการพูดการจาก็มีชีวิตชีวา เป็นธรรมชาติ มีอารมณ์ขัน ตรงตามที่เบเกอร์ต้องการทุกอย่าง แกจึงชวนนางมาเล่นหนัง โดยให้ไปเรียนการแสดงก่อนเปิดกล้องเพียง 2 สัปดาห์ ผลปรากฏว่า วิไนเต้ให้การแสดงที่แม้แต่นักแสดงอาชีพก็อาจจะเล่นไม่ได้แบบนี้ ในหนังตัวอย่างจะมีช็อตหนึ่งที่แฮลลีย์ตะโกนบอกลูกว่า “มูนี่ แม่เป็นแม่ที่แย่จริงๆ เลยเนอะ” แล้วมูนี่ก็ตะโกนตอบว่า “จ้าแม่ แม่ห่วยสุดๆ เลยจ้า” #ฉากนี้ฮาแตก ซึ่งแฮลลีย์ก็เป็นแม่ที่ห่วยจริงๆ น่ะแหละ แต่นางก็มีความเป็นแม่ที่ดีในแบบที่ไม่มีใครสามารถทดแทนได้เหมือนกัน นางเป็นคนก๋ากั่นมาก ด่าเป็นด่า ตบเป็นตบ แต่หลายๆ ครั้ง เราก็สัมผัสได้ถึงความขมขื่น ความกังวลครุ่นคิด และความรักที่มีต่อลูก ในฉากที่นางไม่ได้พูดอะไรแม้แต่คำเดียว และแม้ว่าความทุกข์ยากส่วนหนึ่งในชีวิตของนางและลูกจะเป็นผลจากการกระทำของนางเองก็เถอะ แต่มันก็เป็นสิ่งที่เข้าใจได้ว่านางทำได้ดีที่สุดแค่นี้จริงๆ
สำหรับบทมูนี่เด็กแสบ เบเกอร์มอบให้เด็กหญิงบรูคลินน์ ปรินซ์ ผู้สมัครเข้ามาทดสอบบทและผ่านฉลุย เพราะเธอทั้งตลก น่ารัก ฉลาด และมั่นใจในตัวเอง น้องบรูคลินน์สามารถรับบทเด็กเหลือขอได้อย่างน่าตบกะโหลกมาก นางเป็นเด็กที่ไม่ได้รับการอบรมอะไรเลย พ่นคำหยาบเป็นไฟ เอาแต่พาเพื่อนเล่นพิเรนทร์จนคนเดือดร้อนกันไปทุกหย่อมหญ้า แต่ในความแก่แดดแก่ลมก็มีความไร้เดียงสาจนเราเกลียดนางไม่ลง น้องบรูคลินน์ถ่ายทอดบทนี้ได้อย่างจริงใจ เป็นการแสดงที่เหมือนไม่ได้แสดง ยิ่งในช่วงท้ายๆ ซึ่งน้องต้องเจอเหตุการณ์ที่อาจจะเปลี่ยนชีวิตตัวเองไปตลอดกาล อารมณ์น้องต้องเปลี่ยนถึง 3 แบบ แต่ละแบบไต่ระดับขึ้นเรื่อยๆ ดิฉันไม่รู้จริงๆ ว่าเด็ก 6 ขวบแสดงแบบนั้นได้อย่างไร แต่ตอนนั้นดิฉันก็คิดอะไรไม่ออกอยู่แล้วล่ะ น้ำตามันไหลจนฉากสุดท้ายนี่เหมือนกับถูกทุบหัว นึกในใจว่า คุณพี่หมื่นเบเกอร์เล่นยังงี้กะกูเลยฤๅเจ้าคะ #แต่ฟิน
วิลเลม เดโฟ เป็นนักแสดงมืออาชีพที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักเพียงคนเดียวในหนังเรื่องนี้ ปีนี้ลุงอายุ 62 ขอมาเล่นเองเลยเพราะชอบเรื่อง Tangerine ตัวละครของลุงชื่อว่าบ๊อบบี้ เป็นผู้จัดการโรงแรมปราสาทมนตรา หนุ่มใหญ่หน้าโหดแต่ใจดีมีเมตตาที่สุดในอาณาจักรของคนยาก ลุงเป็นชนชั้นล่างระดับบน คือไม่ถึงขั้นชนชั้นกลางระดับล่าง แต่ก็ยังดีกว่าแฮลลีย์กับมูนี่ ซึ่งเป็นชนชั้นล่างระดับล่างจริงๆ #มึนตัวเองพอสมควรค่ะ ลุงคือผู้ที่คอยช่วยเหลือโอบอุ้มแฮลลีย์และมูนี่เท่าที่จะทำได้ตามอัตภาพ ซึ่งในบางสถานการณ์ แกก็ไม่รู้จะทำยังไงเหมือนกัน #อารมณ์เดียวกับคนดูอย่างตูนี่แหละ บทนี้ดูเหมือนจะเล่นง่าย แต่จริงๆ แล้วต้องละเอียดและละเมียดมาก แล้วก็ต้องไม่โดดจากนักแสดงคนอื่นๆ ซึ่งเป็นมือสมัครเล่นด้วย สรุปแล้วมันคือบทที่เล่นยากบทหนึ่งเลยแหละ แต่ระดับลุงเดโฟ ไม่มีอะไรยากเกินความสามารถแกอยู่แล้ว ในช่วงท้ายของเรื่องซึ่งเต็มไปด้วยความโกลากาหลนั้น ความกลืนไม่เข้าคายไม่ออกของแกมันช่างงดงามและสะเทือนใจ ฉากนั้นถ้าไม่เก๋าจริงแสดงไม่ได้นะ จมแน่นอน แต่ลุงเดโฟกลับยกระดับฉากนั้นทั้งฉากขึ้นมาด้วยการแสดงของแก นี่สีหน้าแกยังติดตาดิฉันอยู่เลย ผ่านมาเป็นเดือนแล้ว
The Florida Project เดินสายกวาดรางวัลมากมายจนไม่อาจสาธยายได้ครบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งรางวัลด้านการแสดง น้องบรูคลินน์ชนะรางวัลนักแสดงรุ่นเยาว์ยอดเยี่ยมของสมาคมนักวิจารณ์ภาพยนตร์ (Critic’s Choice Movie Awards) และอีกหลากหลายสถาบัน ส่วนลุงเดโฟเข้าชิงสาขานักแสดงสมทบชายยอดเยี่ยมแทบทุกสถาบัน รวมทั้งลูกโลกทองคำกับออสการ์ด้วย ชนะเกือบ 20 เวที ชวดลูกโลกและออสการ์ไป แต่ยังไงหนังดีก็ย่อมดีในตัวมันเองอยู่แล้ว ดิฉันดูหนังฟีลกู๊ดมาก็มาก ดูหนังดาร์กมาก็เยอะ ทว่าไม่เคยมีเรื่องไหนที่ความฟีลกู๊ดกับความดาร์กจะมีสัดส่วนเท่ากันอย่างพอดิบพอดี และกลืนเข้าเป็นส่วนหนึ่งของกันและกันได้อย่างหมดจดงดงามเท่าหนังเรื่องนี้เลย ที่สำคัญ มันปอกเปลือกสังคมอเมริกาจนเห็นความผุพังขั้นวิกฤติอันเกิดจากความไม่เท่าเทียมกันในทุกๆ ด้านของคน ซึ่งที่จริงก็ไม่ได้ไกลตัวเรานักหรอก เพราะมันก็ไม่ต่างอะไรจากประเทศไทยและประเทศอื่นๆ อีกมากมาย ในโลกอันอยู่ยากและแสนลำเค็ญนี้
สรุป: จ่าย 140 ได้กลับมา 248
หมายเหตุ: The Florida Project ยังยืนโรงฉายอยู่ที่ House RCA เรียนเชิญทุกท่านมาชมให้สำราญนะเจ้าคะ
โดย ปวิวัณณ์ คำเจริญ
17 มีนาคม 2561
(ขอบคุณภาพปกจาก podrobnosti.cz)
