โดย ปวิวัณณ์ คำเจริญ
20 เมษายน 2017
ดูหนังอย่างคนเบี้ยน้อยหอยน้อย 109; ดู What’s for Dinner, Mom? หนังญี่ปุ่นที่ดูแล้วอยากกินอาหารจีน #ตึ่งโป๊ะ
ทีแรกเห็นชื่อเรื่องและโปสเตอร์แบบนี้ คิดว่าเป็นหนังแนว Little Forrest ซึ่งตัวละครเอกมาทำอาหารญี่ปุ่นให้เราชิม เอ๊ย! ชม (อ่านรีวิว Little Forrest ทั้งสองภาคได้ในเบี้ยน้อยหอยน้อยฮ่ะ ภาคแรก Summer/Autumn อยู่ในเบี้ยน้อยฯ 029 ภาคสอง Winter/Spring อยู่ในเบี้ยน้อยฯ 039 #ขายของวนไป) คือดิฉันก็เป็นคนหูตาฝ้าฟาง ไม่ทันเห็นว่าภาพอาหารที่นางเอกกำลังคีบอยู่น่ะ มันคือคากิชัดๆ ส่วนภาพข้างล่างก็บ๊ะจ่างเต็มจานเลย จนดูหนังไปได้สิบนาที เห็นแม่นางเอกผัดอะไรไม่รู้โขมงโฉงเฉง ถึงเริ่มเอะใจว่านี่มันไม่ใช่อาหารญี่ปุ่นนี่หว่า แถมหนังเรื่องนี้ยังไม่ใช่หนังทำอาหาร แต่เป็นหนังชีวประวัติด้วย!!
ที่มาภาพ: asianwiki.com
What’s for Dinner, Mom? หรือชื่อภาษาญี่ปุ่นว่า ママ、ごはんまだ？(Mama, Gohan Mada?) สร้างจากนวนิยายของฮิโตโตะ ทาเอะ นักเขียน-นักแสดงสาววัย 47 ปี นวนิยายเรื่องนี้บอกเล่าเรื่องราวชีวิตของตัวเธอเอง ซึ่งเกิดและเติบโตขึ้นท่ามกลางการปะทะสังสรรค์ของสองวัฒนธรรม เพราะคุณพ่อของเธอเป็นคนไต้หวัน ส่วนคุณแม่เป็นคนญี่ปุ่น คุณพ่อคุณแม่พบกันที่ญี่ปุ่น ใช้ชีวิตคู่ที่ไต้หวัน ทาเอะเกิดที่ไต้หวัน ส่วนน้องสาวของเธอเกิดที่ญี่ปุ่น จากนั้นทั้งครอบครัวก็ย้ายกลับไต้หวันอีกที แล้วอีกไม่กี่ปีก็ย้ายกลับมาอยู่ญี่ปุ่น #งงเด้ ชีวิตทาเอะก็เลยสับสนพอควร เพียงแต่ในช่วงแรกเธอไม่เข้าใจตัวเองว่ารู้สึกสับสนเพราะอะไร
จริงๆ แล้วคนที่สับสนมาก่อนหน้าทาเอะ ก็คือคุณพ่อของเธอนั่นแหละ เพราะท่านเกิดในช่วงเปลี่ยนผ่านจากยุคที่ไต้หวันเป็นอาณานิคมของญี่ปุ่นพอดี คือถ้าว่ากันตั้งแต่สมัยโบราณ ไต้หวันตกเป็นอาณานิคมของบ้านโน้นเมืองนี้มาโดยตลอด เริ่มต้นก็เป็นถิ่นฐานของคนพื้นเมือง มีภาษาของตัวเองด้วย แต่ต่อมาโปรตุเกสก็เข้ามายึด ต่อด้วยฮอลันดา แล้วก็สเปน จากนั้นฮอลันดาก็แย่งกลับไปอีก ก่อนจะถูกจีนขับไล่ออกไปและเข้ามายึดครองไต้หวันแทน ครั้นถึงพ.ศ. 2438 ญี่ปุ่นก็ตีเอาไต้หวันมาจากจีนได้ และเข้าปกครองไต้หวันอย่างเบ็ดเสร็จ จนในพ.ศ. 2488 ญี่ปุ่นพ่ายแพ้ในสงครามโลกครั้งที่ 2 ก็เลยต้องคืนไต้หวันให้แก่จีน และไต้หวันก็เป็นส่วนหนึ่งของจีนมาจนปัจจุบัน #คนพื้นเมืองชาวหมู่เกาะแปซิฟิกหายไปไหนไม่ยู้
ตลอดระยะเวลา 50 ปีที่ญี่ปุ่นครอบครองไต้หวัน ญี่ปุ่นได้ใช้นโยบายที่ถนัดที่สุด คือการกลืนชาติ คนไต้หวันต้องใช้ภาษาญี่ปุ่นเป็นภาษาราชการ การเรียนการสอนในโรงเรียนก็ต้องเป็นแบบญี่ปุ่นทั้งหมด แต่ญี่ปุ่นก็สร้างความเจริญให้ไต้หวันเยอะเหมือนกัน จนเมื่อตอนที่กลับไปรวมกับจีนแผ่นดินใหญ่ ไต้หวันเจริญล้ำหน้าจีนไปหลายขุม และยังคงผูกพันกับญี่ปุ่นอยู่มาก ครอบครัวผู้มีอันจะกินในไต้หวันก็ยังคงส่งลูกไปเรียนที่ญี่ปุ่น อย่างคุณพ่อของทาเอะก็จบจากมหาวิทยาลัยวาเซดะ และรู้สึกว่าตัวเองเป็นคนญี่ปุ่นมากกว่าคนไต้หวันเสียอีก ท่านก็เลยมีความสับสนซับซ้อนในใจไม่ใช่น้อย
แล้วบ้านนี้มีคนที่ไม่สับสนซับซ้อนบ้างหรือเปล่า…มีสิคะ ดูจากชื่อหนังก็น่าจะพอเดาได้…คุณแม่ของทาเอะนั่นเอง
ชื่อ “What’s for Dinner, Mom?” ซึ่งแปลว่า “เย็นนี้มีอะไรกินอ่ะแม่” และชื่อ “Mama, Gohan Mada?” ซึ่งแปลว่า “แม่ กับข้าวเสร็จยัง” น่าจะเป็นคำถามติดปากของลูกที่มีคุณแม่ทำกับข้าวให้กินเป็นประจำ ซึ่งคุณแม่ของทาเอะก็เป็นแบบนั้นแหละ จริงๆ แล้วคุณแม่ญี่ปุ่นส่วนใหญ่ก็รับหน้าที่ทำกับข้าวเลี้ยงทุกคนในบ้านอยู่แล้ว เพียงแต่ครอบครัวนี้แตกต่างจากคนญี่ปุ่นทั่วไป เพราะอาหารที่คุณแม่ทำให้กินทุกวันไม่ใช่อาหารญี่ปุ่น แต่เป็นอาหารไต้หวัน
หนัง What’s for Dinner, Mom? จับเรื่องในปี 2016 ครบ 20 ปีที่คุณแม่เสียชีวิตไป ทาเอะได้พบกล่องใบหนึ่งของคุณแม่ ภายในมีสูตรอาหารไต้หวันซึ่งคุณแม่จดไว้สำหรับหัดทำ ตั้งแต่เมื่อตอนที่แต่งงานไปอยู่ไต้หวันใหม่ๆ สูตรอาหารเหล่านั้นดึงความทรงจำเกี่ยวกับครอบครัวของทาเอะกลับคืนมา เสมือนได้พาเธอย้อนเวลาไปเผชิญหน้ากับตัวเองในอดีต ซึ่งเติบโตขึ้นมาได้ด้วยน้ำมือของคุณแม่ล้วนๆ หลังจากที่คุณพ่อเสียชีวิตไปเมื่อเธออายุได้ประมาณ 10 ขวบ
คุณแม่ของทาเอะฝึกทำอาหารไต้หวันด้วยความจำเป็นในฐานะสะใภ้ไต้หวัน แต่สุดท้ายท่านก็กลายเป็นแฟนพันธุ์แท้อาหารไต้หวัน คือทั้งชอบทำและชอบกิน ก็เลยพลอยทำให้ลูกทั้งสองติดอาหารไต้หวันฝีมือคุณแม่ไปด้วย แม้เมื่อย้ายมาตั้งรกรากในญี่ปุ่นอย่างถาวร และคุณพ่อซึ่งเป็นคนไต้หวันแท้ๆ ได้จากไปแล้ว แต่บ้านนี้ก็ยังทำและกินอาหารไต้หวันอยู่ จนเป็นที่อัศจรรย์ของคนรอบข้าง เพราะสมัยนั้นคนญี่ปุ่นยังไม่รู้จักอาหารไต้หวันเลย หนังนำเสนอวัฒนธรรมการกินที่แตกต่างของญี่ปุ่นกับไต้หวันไว้อย่างน่ารัก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องคากิซึ่งเป็นประเด็นมากๆ ดูแล้วทั้งขำทั้งหิว อยากจะวิ่งไปหาคากิกินซะเดี๋ยวนั้น #มีคอลลาเจน
เราทุกคนมีความทรงจำเกี่ยวกับครอบครัวและคุณพ่อคุณแม่แตกต่างกันไป โดยปกติคุณพ่อคุณแม่ทำอะไรให้เราบ่อยๆ เราก็จะจดจำท่านแบบนั้น สำหรับหนัง What’s for Dinner, Mom? “อาหาร” เป็นเสมือนตัวแทนของคุณแม่ และเป็นเครื่องหมายแห่งความรักที่คุณแม่มีให้แก่ลูกโดยไม่สิ้นสุด แต่สำหรับคุณพ่อคุณแม่คนอื่นๆ ที่ไม่ได้ทำอาหาร ก็อาจจะมีวิธีแสดงความรักในแบบของท่าน ซึ่งถ้าเราไม่สังเกตให้ดี เราอาจไม่เคยมองเห็นเลยว่าท่านรักเรา
หนังเรื่องนี้ทำให้ดิฉันได้ทบทวนว่า พ่อแม่ของดิฉันมีวิธีแสดงความรักอย่างไร และดิฉันจดจำพ่อกับแม่แบบไหน คิดไปคิดมาก็ทำให้เห็นความจริงขึ้นทีละน้อย ว่าพ่อแม่ก็ย่อมจะมีเหตุผลในทุกสิ่งอย่างที่ทำลงไป ซึ่งแม้เป็นสิ่งที่เราไม่เข้าใจ ก็ไม่ควรดูแคลน
เพราะท้ายที่สุดแล้ว ไม่ว่าพ่อแม่จะเป็นอย่างไรก็ตาม ท่านก็คือพ่อแม่ที่ให้ชีวิตเรามา เราก็คือลูกที่สืบทอดชีวิตจากท่านมา และครอบครัวก็คือรากเหง้าที่หล่อหลอมชีวิตเรา ให้เรา ‘มี’ และ ‘เป็น’ ได้อย่างทุกวันนี้
สรุป: จ่าย 140 ได้กลับมา 155
หมายเหตุ:
1. ฮิโตโตะ ทาเอะ เป็นผู้เขียนบทหนังเรื่องนี้ร่วมกับผู้กำกับ และยังเป็นนักแสดงรับเชิญในฉากหนึ่งด้วย
2. เพลงประกอบหนังเรื่องนี้ เป็นผลงานการประพันธ์และขับร้องของฮิโตโตะ โย น้องสาวของทาเอะ ซึ่งเป็นนักร้องชื่อดังของญี่ปุ่น เพลงนี้จะเปิดในช่วง end credit ดูหนังจบแล้วนั่งฟังเพลงต่อเลย รับประกันว่าไพเราะมาก
(ขอบคุณภาพปกจาก gaga.co.jp)
